Autorka witryny:
Magdalena Stempska

Konsultacja materiałów: Małgorzata Borcz,
Elżbieta Wiśniewska

WYSTAWY I ZAJĘCIA 2005

<<< powrót do listy

"Moje role w zespole - autocharakterystyka"

Scenariusz zajęć otwartych przeprowadzonych dla członków Towarzystwa Nauczycieli Bibliotekarzy Szkół Polskich w bibliotece Zespołu Szkół Nr2 w Toruniu w dniu 20 kwietnia 2005 roku

Cel ogólny:

Cele szczegółowe:

• ocena własnych możliwości uczestników poprzez poznanie swoich mocnych i słabych stron
• uświadomienie uczestnikom możliwości wykorzystania ich zasobów w pracy bibliotekarza
• wykorzystanie procesów dynamiki grupowej w aktywizujących metodach nauczania

Metody:

• miniwykład
• pokaz
• dyskusja

Środki:

• ankiety (kwestionariusz samooceny, ankieta ewaluacyjna)
• foliogramy
• książki

Bibliografia:
Mika S.: Psychologia społeczna. Warszawa, Wyd. 3, PWN, 1984, ISBN:83-01-02130-6
Obidniak D., Jankowski B., Czy wiesz, jakie zasoby tkwią w Tobie? W: Program Nowa Szkoła materiały szkoleniowe dla rad pedagogicznych. Projektowanie. Warszawa, Wydawnictwa CODN, 1999, ISBN: 83-85910-91-3, s. 87-94

Seria Modułów PROGRAMU TERM: doskonalenie zarządzania oświatą

Elsner D.: Kierowanie placówką doskonalenia nauczycieli. Program TERM FRSE. Radom, 1996, ISBN:83-86148-76-4 ; Suplement ISBN: 83-87039-78-0
Jaques D.: Uczenie się w grupach. Seria Modułów TERM. Radom, 1997, ISBN:83-87039-59-4
Leight D.: Praktyczne metody pracy zespołowej. Materiały TERM. Radom, 1997, ISBN:83-87039-58-6
Woodcock M.: Podręcznik doskonalenia pracy zespołowej. PROGRAM TERM. Radom, 1997, ISBN:83-87039-46-2

Przebieg zajęć:

1. Powitanie uczestników zajęć, przedstawienie celu spotkania.
2. Pojęcie grupy wg S. Miki (załącznik 1).
    2a. Dynamika grupy. Etapy rozwoju grupy: formowanie, szturmowanie, normowanie i wykonywanie.
    2b. Cechy pracy grupowej (załącznik 2).
    2c. Charakterystyka grup efektywnych i nieefektywnych (załącznik 3).
3. Role pełnione przez członków zespołu. Wypełnianie kwestionariusza samooceny (załącznik 4).
4. Omówienie wyników ankiety. Dyskusja.
   4a. Praca z grupą. Stosowanie metod aktywizujących:
   Podstawa programowa. Umiejętności, które powinni nabywać uczniowie p.3:
   "Efektywne współdziałanie w zespole i praca w grupie, budowanie więzi międzyludzkich, podejmowanie indywidualnych i grupowych decyzji, skuteczne działanie na gruncie zachowania obowiązujących norm." Przypomnienie zasad pracy z grupą z zastosowaniem metod aktywizujących (np. metoda projektu). Występuje tu określona sekwencja działań:
    - podział uczniów na grupy, którym nauczyciel przekazuje określone zadanie do realizacji w wyznaczonym czasie,
    - grupy pracują samodzielnie nad wyznaczonym zadaniem,
    - przedstawiciele poszczególnych grup prezentują efekty pracy na forum,
    - nauczyciel podsumowuje całą pracę.
   4b.Zasady dobierania uczniów w grupy:
    - optymalna liczebność (maksymalnie 5-6 uczniów)
    - konieczność częstej zmiany składu grup
    - najkorzystniejszy dobór przez nauczyciela: dowolny (w grupie obcych sobie osób), losowy np. odliczanie lub losowanie jakiejś rzeczy.
   Nauczyciel powinien zwracać uwagę na komunikowanie się uczniów między sobą, zachęcać do uważnego słuchania wypowiedzi innych członków grupy. Może opracować z nimi i podpisać tzw. kontrakt.
5. Wypełnienie ankiety ewaluacyjnej (załącznik 5)
6. Podsumowanie spotkania.

Grupy

GRUPA TO:

1. ZBIÓR, co najmniej dwóch OSÓB (zazwyczaj trzech i więcej),
2. osoby te wchodzą ze sobą w INTERAKCJE, (czyli komunikują się między sobą)
3. łączy je WSPÓLNY CEL, do którego realizacji dążą
4. zachowania członków grupy regulują NORMY GRUPOWE (mogą być ujęte w sformalizowany kodeks lub "niepisane" normy; umożliwiają realizację celu i chronią grupę przed rozkładem).Każda
5. grupa ma też pewną, dającą się opisać STRUKTURĘ.
6. ponadto grupę cechuje ODRĘBNOŚĆ od innych grup (może się ona przejawiać w różnicy celów i sposobach ich realizacji, różnicy norm i obyczajów grupowych, poczuciu wspólnoty i przynależności do grupy u jej członków, itp.)

• wielkością (np. mała grupa przyjaciół; duża pracowników firmy)
• typem więzi (np. silne więzi osobiste w rodzinie)
• stopniem sformalizowania struktury (np. nadana struktura hierarchii stanowisk w firmie, struktura powstająca w grupie zabawowej w wyniku swobodnych interakcji i wyborów interpersonalnych);
• długością istnienia (np. grupy powołane do jednorazowej akcji; grupy zorganizowane do realizacji długofalowych celów);
• celami, jakie sobie stawiają (np. dobra zabawa w grupie towarzyskiej; obrona praw ucznia w samorządzie szkolnym)

Praca grupowa

Charakterystyka efektywnych i nieefektywnych zespołów

Znajomość własnych zachowań i ról pełnionych w zespole ułatwi Ci funkcjonowanie w roli kierownika, natomiast znajomość ludzi pomoże Ci w przydzielaniu poszczególnym osobom odpowiednich zadań. Kwestionariusz ten pozwoli określić preferowane przez Ciebie zachowania w różnych sytuacjach i poznać, jakie role najchętniej pełnisz jako członek zespołu.

Kwestionariusz składa się z siedmiu grup tematycznych (I-VII), w każdej znajduje się po osiem twierdzeń (a,b,c,d,e,f,g,h,). W każdej grupie twierdzeń masz do dyspozycji 10 punktów. Rozdziel je tak, aby najlepiej określić własne zachowania. Możesz je rozdzielić na tyle twierdzeń, ile tylko chcesz; punkty mogą być "przyznane" wszystkim twierdzeniom, w zależności od tego na ile oceniasz ich zgodność z własnymi zachowaniami, bądź też całe 10 punktów możesz oddać na jedno twierdzenie.
Przykład: 1a- 2 pkt.; b - 3 pkt.; c - 0 pkt.; d - 2pkt.; e- 1pkt; f- 0 pkt; g- 2pkt.; h- 0 pkt. Razem 10 pkt.

I. Jaki potrafię wnieść wkład w pracę zespołu
a) uważam, że potrafię szybko dostrzegać i wykorzystywać nowe możliwości
b) potrafię zgodnie pracować z różnymi ludźmi
c) pomysłowość jest jednym z moich naturalnych uzdolnień
d) moje zdolności polegają na tym, że potrafię wydobywać z ludzi ich najlepsze cechy, jeśli tylko spostrzegę, że mogliby być przydatni w pracy zespołu
e) moja osobista efektywność przejawia się w wytrwałym dążeniu do celu
f) aby uzyskać dobre efekty w działaniu jestem gotów zaakceptować chwilową utratę popularności
g) zwykle mam świadomość tego, co jest realistyczne i nad czym warto pracować
h) potrafię zaproponować alternatywne rozwiązania problemu, bez wywoływania negatywnych emocji lub uprzedzeń

II. Moje słabe strony w pracy w zespole mogą wynikać z tego, że
a) nie potrafię się "rozluźnić", chyba że spotkania są dobrze zorganizowane i prowadzone
b) jestem zbyt liberalny dla tych, którzy mając słuszny pogląd, nie potrafią go prawidłowo przekazać innym
c) mam tendencję do zbytniej gadatliwości, gdy grupa tworzy nowe pomysły
d) mój zwyczaj zachowywania dystansu powoduje, że trudno mi chętnie i entuzjastycznie przyłączyć się do kolegów,
e) potrafię postępować w sposób autorytarny, jeśli trzeba wymusić zrobienie czegoś
f) trudno jest mi przewodzić grupie, może dlatego, że zbyt mocno reaguję na panująca w niej atmosferę
g) bywam zbyt mocno pochłonięty własnymi pomysłami, czasem do tego stopnia, że tracę poczucie rzeczywistości
h) koledzy często uważają mnie za osobę, która niepotrzebnie martwi się o szczegóły i przewiduje, że wszystko może pójść w złym kierunku.

III. Kiedy jestem zaangażowany w pracę zespołową
a) potrafię mieć wpływ na ludzi bez wywierania na nich presji
b) moja czujność zapobiega błędom i niedopatrzeniom
c) jestem gotów domagać się podjęcia działań zamiast tracić czas na sprawy nie związane bezpośrednio z celem spotkania
d) mogę być uważany za osobę zdolną wnosić oryginalne idee i pomysły
e) zawsze jestem gotów wycofać nawet dobry pomysł, jeśli jest to w interesie grupy
f) chętnie akceptuję wszelkie nowinki i poszukuje ich
g) wierzę, w to, że moja zdolność obiektywnego osądu pomaga grupie w podejmowaniu prawidłowych decyzji
h) można na mnie polegać, że dopilnuję, aby praca została wykonana

IV. Charakterystyczne dla mnie podejście do pracy grupowej wyraża się w tym, że
a) staram się lepiej poznać moich kolegów
b) podejmuję starania, by zmienić punkt widzenia innych, ale nie obawiam się też pozostawania w mniejszości
c) zwykle potrafię udowodnić innym, że ich propozycje są błędne
d) mam talent do wcielania planów w życie
e) mam tendencje do unikania oczywistych, a wynajdowania niespodziewanych rozwiązań
f) jestem perfekcjonistą we wszystkim, czego się podejmuję
g) bez trudu nawiązuję kontakty zewnętrzne
h) chociaż jestem zainteresowany wszystkimi punktami widzenia, nie waham się przy wyborze jednego z nich, gdy trzeba podjąć decyzję

V. Odczuwam satysfakcję z pracy, ponieważ
a) lubię analizować sytuację i rozważać wszelkie możliwe wybory
b) interesuje mnie poszukiwanie praktycznych rozwiązań problemów
c) lubię mieć poczucie, że podtrzymuję dobre stosunki w pracy
d) mam duży wpływ na podejmowane decyzje
e) mogę spotkać ludzi, którzy mają coś nowego do zaoferowania
f) potrafię nakłonić ludzi do zgody na wspólnie ustalony kierunek działania
g) potrafię całkowicie wczuć się w to, co robię
h) lubię znaleźć sobie taką dziedzinę, w której mogę rozwijać swoją wyobraźnię

VI. Gdyby nagle powierzono mi trudne zadanie do wykonania w krótkim czasie i z nie znanymi ludźmi, to
a) musiałbym mieć trochę czasu na dokładne przemyślenie tego, co i jak należy zrobić
b) podjąłbym współpracę z osobą wykazującą najbardziej pozytywne podejście
c) znalazłbym sposób na zredukowanie zakresu zadania, stosownie do możliwości powierzonej mi grupy
d) moje wrodzone poczucie obowiązku spowodowałoby, że zadbałbym o to, by zadanie zostało wykonane w terminie
e) zachowałbym spokój i zdolność do podejmowania trafnych decyzji
f) wykazałbym się stanowczością w realizacji celu, nawet mimo pewnych nacisków
g) byłbym gotów podjąć przewodnictwo, gdybym czuł, że grupa nie czyni żadnych postępów w realizacji zadania
h) zainicjowałbym dyskusję w nadziei, że przyczyni się ona do stymulowania nowych pomysłów i rozpoczęcia pracy.

VII. Jeśli kieruję rozwiązaniem problemów przez grupę, przejawiam następujące zachowania
a) okazuję zniecierpliwienie wobec osób, które hamują postęp w pracach grupy
b) inni maja podstawy , by krytykować mnie za to, że jestem zbyt analityczny i nie mam odpowiedniej intuicji
c) moje stałe upewnianie się i sprawdzanie, czy praca jest dobrze zrobiona może zahamować realizację zadań
d) łatwo się zniechęcam i mam tendencje do polegania na jednej czy dwóch osobach, które trochę mnie stymulują
e) trudno mi zacząć jakiekolwiek działanie, zanim jego cel stanie się dla mnie zupełnie jasny
f) czasami trudno mi kompleksowo ująć całość zdań, jakie trzeba zrealizować
g) świadomie wymagam od innych tego, czego sam nie potrafię zrobić
h) kiedy napotykam wyraźny opór, mam trudności z przeforsowaniem swego punktu widzenia.

Wpisz do tabeli rozkład punktów przyznanych poszczególnym twierdzeniom w celu sprawdzenia, czy rozdzieliłeś po 10 punktów we wszystkich grupach twierdzeń:

Teraz przenieś punktację z odpowiednich kolumn tabeli, podsumuj uzyskane punkty i przeczytaj interpretację wyników. Role, którym przyznałeś kolejno najwięcej punktów, stanowią Twoje mocne strony. W tych rolach funkcjonujesz najlepiej.

Rola w której uzyskałeś najwyższą punktację, jest najbardziej odpowiednia dla Ciebie w niej najlepiej się sprawdzasz. Następna w kolejności punktacji to rola "zapasowa", w której pełnieniu też jesteś dobry. Dwie role z najniższą punktacją wskazują Twoje słabe strony; lepiej jednak , gdy zamiast starania się o poprawę dobierzesz sobie ludzi, którzy w tych właśnie rolach są najlepsi. Kwestionariusz ten może Ci posłużyć także do poznania członków Twego zespołu; dla nich również taka autodiagnoza może być interesująca i pożyteczna

Jakim jesteś typem członka zespołu, jakie pełnisz w nim role?

W- WYKONAWCA: wdraża w życie koncepcje i plany, pracuje wytrwale, systematycznie i efektywnie
TYPOWE CECHY: konserwatywny, obowiązkowy, jego postępowanie można przewidzieć, stanowczy, opanowany
MOCNE STRONY: zdolności organizacyjne, praktycyzm, zdroworozsądkowe podejście, pracowitość, zdyscyplinowanie

K - KIEROWNIK:czuwa nad właściwym kierunkiem pracy w trakcie realizacji celów zespołu, właściwie wykorzystuje czas, zna mocne i słabe strony zespołu, dba o to, by każdy członek zespołu został odpowiednio wykorzystany
TYPOWE CECHY: stanowczy, dominujący, ekstrawertyk, spokojny, pewny siebie, opanowany
MOCNE STRONY: zdolność do pozyskiwania ludzi i wykorzystywania ich uzdolnień, nie ma uprzedzeń, mocno skoncentrowany na osiąganiu założonych celów

P - PRZEWODNIK:nadaje ton pracy zespołu, ukierunkowuje go na osiągnięcie celu, wskazuje priorytety, pilnuje porządku dyskusji
TYPOWE CECHY: niespokojny, dominujący, ekstrawertyk, dynamiczny, nerwowy, przyjazny w stosunku do ludzi
MOCNE STRONY: energia, gotowość do przezwyciężania inercji i nieefektywności, samozadowolenie, łatwowierność

PD - POMYSLODAWCA:podaje i rozwija pomysły oraz strategie zwracając uwagę na sprawy najważniejsze, wskazuje różnorodne możliwe sposoby podejścia do tego samego problemu
TYPOWE CECHY: dominujący, inteligentny, introwertyk, indywidualista, elastyczny w myśleniu, nieortodoksyjny
MOCNE STRONY: duże uzdolnienia intelektualne, wyobraźnia, wiedza

PS- POSZUKIWACZ: poszukuje nowych pomysłów i idei, inicjuje kontakty zewnętrzne prowadzi negocjacje w imieniu zespołu
TYPOWE CECHY: stanowczy, dominujący, ekstrawertyk, entuzjasta, ciekawy, łatwo nawiązujący kontakty
MOCNE STRONY: zdolność nawiązywania kontaktów, otwartość na wszelkie nowości, możność sprostania nowym wyzwaniom, inicjatywa

A - ANALITYK: analizuje problemy, ocenia pomysły i sugestie, pomaga w podejmowaniu rozsądnych decyzji, czuwa nad realizacja zadań
TYPOWE CECHY: inteligentny, stanowczy, introwertyk, rzeczowy, dyskretny, starannie planujący działania
MOCNE STRONY: rozsadek, dyskrecja, trzeźwość myślenia

DZ - DUSZA ZESPOŁU: wspiera członków zespołu eksponuje ich mocne strony (np. popierając ich pomysły), tuszuje słabsze, dba o dobra atmosferę w zespole i życzliwe kontakty
TYPOWE CECHY: zrównoważony, ekstrawertyk, nie dominujący, pozytywnie nastawiony do ludzi, wrażliwy
MOCNE STRONY: zdolność odpowiedniego reagowania w każdej sytuacji, stymulowanie dobrej atmosfery w zespole

KR - KONTROLER: dba o to, by zespół popełniał jak najmniej błędów, poświęca mu jak najwięcej uwagi i potrafi przynaglać do realizacji zadań
TYPOWE CECHY: niespokojny, introwertyk, staranny, uporządkowany, sumienny, skrupulatny
MOCNE STRONY: perfekcjonizm, zdolność do prowadzenia spraw do końca

Według:
Obidniak D., Jankowski B., Czy wiesz, jakie zasoby tkwią w Tobie? W: Program Nowa Szkoła materiały szkoleniowe dla rad pedagogicznych. Projektowanie. Warszawa, Wydawnictwa CODN, 1999, ISBN: 83-85910-91-3, s. 89-93

1. Czy wynik ankiety potwierdził Twoją opinię o roli jaką zazwyczaj pełnisz w zespole?
   .....................................................................................................................
2. Czy wiedza zdobyta podczas tych zajęć będzie miała wpływ na podniesienie jakości Twojej pracy?
   .....................................................................................................................
3. Czy wykorzystasz zdobytą podczas tych zajęć wiedzę w swojej pracy nauczyciela bibliotekarza?
   .....................................................................................................................
4. Czy zajęcia spełniły Twoje oczekiwania?
   .....................................................................................................................

Opracowanie scenariusza:
Gabriela Gustowska
Zespół Szkół Nr2 w Toruniu

Partner serwisu: